Bob Siepman van den Berg (groep Zeist) schreef een vrije samenvatting van de bijdrage van Anthony Mighels op de landelijke Alertdag van 21 november 2010, waarin veel elementen zijn samengevat die relevant zijn voor de huidige economische vraagstukken.
[met een aantal aanvullingen tussen deze haken]
De gebeurtenissen van 9-11-2001 en de directe nasleep zoals de “War on terror” leidde er toe dat Anthony anders naar de wereld ging kijken. Het tromgeroffel in de media, de oorlog tegen Irak en Afghanistan, de miljarden die de wapenindustrie hiermee hebben verdiend, de ca. 100.000 mensen die omgekomen zijn Irak, laten zien dat we in een wereld leven waar van alles mis is. De schrijnende onrechtvaardigheid, de ongelooflijke armoede, de enorme macht van de mensen die het grote geld hebben en vele andere wereldproblemen roepen vragen op naar hoe dit allemaal zo kan.
Een belangrijke ontdekking was het besef dat het huidige financiële systeem waarschijnlijk de belangrijkste oorzaak is van al deze met elkaar samenhangende problemen is. Om dit te begrijpen kunnen we beginnen de vraag te stellen, naar wat geld eigenlijk is. Wat was het en wat is het nu? Oorspronkelijk was het een ruilmiddel. Daarvoor had je bijvoorbeeld schelpen of kralen als ruilmiddel. Wat later werd er een afspraak gemaakt dat bepaalde munten of biljetten een bepaalde waarde vertegenwoordigen. Aanvankelijk werd deze waarde nog gedekt door goudvoorraden. Dit werd echter steeds minder en er ontstonden nog abstractere vormen van geld, in de vorm van giraal geld, leningen of hypotheken, waar je alleen nog op papier of in de computer kunt zien wanneer iets betaald wordt of wat iemands vermogen is.
Het zijn met name deze leningen die sterk bijgedragen hebben en nog steeds een grote bijdrage leveren aan de grote verschillen tussen armen en rijke mensen. Ook dragen leningen er vaak toe bij dat arme landen nog armer worden. Zo iets als rente lijkt logisch en begrijpelijk maar dat is het niet; want daardoor worden de verschillen het meest versterkt! Een eenvoudig rekenvoorbeeldje maakt dit duidelijk. Wanneer een mens of een getrouwd stel een huis wil kopen van 250.000 euro, kunnen ze dat vaak alleen doen door een hypotheek af te sluiten. Stel dat ze 50.000 kunnen krijgen als voorschot op een erfenis, dan moeten ze nog 200.000 euro lenen bij een bank. Nu is de gemiddelde rente de afgelopen decennia ongeveer 5% geweest. Dat betekent dat ze jaarlijks 10.000 euro aan rente betalen aan de bank. Dit is 833 euro per maand. Bij een netto inkomen van 2500 is dat één derde deel! Dat betekent dat iemand die vijf dagen per week werkt eigenlijk ruim anderhalve dag werkt voor de bank en dus minder dan drie en een halve dag werkt voor zichzelf of zijn gezin. Na 30 jaar heeft de bank 300.000 euro verdiend met bijna niets doen! Bovendien is het huis in feite nog steeds eigendom van de bank en is dat inmiddels nog een stuk meer waard geworden! Inflatie maakt dat hetgeen de bank erop verdient wellicht wat minder is, maar doet geen afbreuk aan de onrechtvaardigheid van de situatie. Bovendien kan de bank, wanneer deze na drie jaar met bijna niets doen 2 x 10.000 = 20.000 heeft verdiend, meteen een nieuwe hypotheek aanbieden van 200.000 aan een ander gezin, want dit bedrag hoeft maar voor ongeveer 10% gedekt te zijn (10% van 200.000 = 20.000 euro). Tel uit je winst! Piramidespelen zijn bij de wet verboden, maar het soort piramidespel wat de banken spelen wordt als volstrekt normaal gezien!
Vergelijk je dit met de situatie van iemand die rijk is en bijvoorbeeld uit een erfenis 500.000 euro krijgt, die kan een zelfde huis kopen en de overige 250.000 met bijvoorbeeld 4 % rente beleggen in (staats)obligaties of gewoon op een spaarrekening zetten bij een bank. Zo iemand is na 30 jaar nog steeds de gelukkige bezitter van een huis en heeft naast zijn gewone salaris ook nog eens 30 x 4% x 250.000 = 300.000 euro verdiend met niets doen. En van zijn maand salaris wordt niet steeds 33 % ingehouden aan hypotheekrente.
Uit dit eenvoudige voorbeeld blijkt duidelijk dat, nog geheel afgezien van inkomensverschillen, de rijke mensen meestal rijker worden en arme mensen vaak arm blijven of nog armer worden!
De rol van de banken in deze wereld wordt nog vreemder wanneer we kijken naar de huidige kredietcrisis. Om te voorkomen dat grote banken failliet gaan zijn er miljarden euro’s en dollars in 2009 en 2010 naar de banken gegaan, vele malen meer aan wat bijvoorbeeld uitgegeven wordt aan ontwikkelingsgelden aan arme landen. Ook worden er miljarden dollars gewoonweg bij gedrukt door de Federal Reserve in Amerika. Je kunt de volgende vragen stellen:
Waarom wordt er geen geld bijgedrukt voor de armen in deze wereld die vaak ook nog honger leiden? [Jaarlijks sterven er ruim 250 miljoen mensen door gebrek aan zuiver water, voeding, medicijnen e.d.! Iedere 6 seconde sterft er een kind aan ondervoeding!!!]
En waarom wordt er geen geld bijgedrukt om het probleem van de “Global Warming”aan te pakken. [Het zijn juiste de arme landen die o.a. door de zeespiegelstijging hier de grootste problemen van ondervinden]
Het blijkt dat de financiële machten de echte machthebbers zijn in deze wereld.
[Deze machthebbers lijken totaal niet geïnteresseerd te zijn in de echte wereldproblemen. Sterker nog ze gebruiken hun macht alleen om hun eigen belangen te behartigen. O.a via legers van Lobbyisten. Een voorbeeld hiervan trof ik aan in het artikel van John Perkins uit de NRC van 25-3-2006 met de titel “Het nieuwe economische wereldrijk gebruikt slaven om de eigen leiders te verrijken” Ik citeer hieruit: “Tijdens de tweede wereldoorlog was het hoogste belastingtarief (voor de mensen met de hoogste inkomens) 91 %. Onder Kennedy en Johnson is dat gedaald tot 70 %. Reagen maakte er 50 % van, en in 1986 steunde een coalitie van Republiekeinen en Democraten een nieuwe ‘belastingherzieningswet’, die het hoogste tarief verlaagde tot 28%, en dat is het nog steeds!”
Een ander probleem wat samenhangt met deze opeenhoping van geld bij een relatief kleine groep mensen is dat miljoenen en miljarden meestal geïnvesteerd worden in zaken waar de wereld echt niet beter van wordt, zoals in de ontwikkeling van nieuwe wapens, gentechnologie, bio-chips enz.]
Terwijl op bepaalde plaatsen als het ware een teveel aan geld is, zijn er andere plaatsen, zoals in de buitenwijken van grote arme steden waar er veel te weinig geld circuleert, waardoor hier vaak een enorme werkloosheid is. Niet omdat de mensen niet willen werken, maar omdat er gewoon geen geld is om ze te belonen voor hun werk.
Het is geen prettig verhaal, maar het is nodig dat er meer inzicht ontstaat in de onrechtvaardigheden in deze wereld en in wat je zou kunnen noemen het kwade. Spiritualiteit is ook het doorzien en eventueel bestrijden van het kwaad, naast het strijden voor het goede
Een beeld van deze strijd tegen het kwaad dat verbonden is met het geld (systeem), vind je in het nieuwe testament in het verhaal van het reinigen van de tempel van o.a. de geldwisselaars door de Christus. Lokale munten kon men ruilen tegen tempelgeld en de wisselaars rekenden een flinke wisselkoers. Christus sloeg als het ware de bankiers van zijn tijd de tempel uit.
Toch heeft het kwaad een functie. Het nodigt als het ware uit om wakker of bewust te worden en om anders en veel bewuster met de dingen om te gaan. In dit geval gaat het er vooral om, om anders en bewuster met je geld om te gaan. Een oplossing waar Antony Mighels voor gekozen heeft is om je geld weg te halen bij de gangbare banken en om met ander geld te gaan werken. We moeten af van de rentedragende geldsoorten; vandaar de introductie van diverse andere geldsystemen en geldeenheden ook in andere Europese landen (o.a. Duitsland en Zwitserland). Ook zijn er lokale geldsoorten geïntroduceerd (LETS). In Nederland en met name in Gelderland is daarom de “Gelre” geïntroduceerd, die een omruilwaarde heeft van 1 euro. Het wordt tot nu toe geaccepteerd door de overheid, mits de gebruikers ervan ook hun inkomen in Gelres opgeven aan de belastingen. (Google maar eens op lets en gelre)
[Een andere optie is om bijvoorbeeld via bewustwording van grote groepen mensen en via de politiek in een proces van enkele jaren alle banken te dwingen om uitsluitend te lenen tegen rechtvaardige en dus zeer lage rentetarieven (Bijvoorbeeld maximaal 1% of 1,5 % op jaarbasis).
Dat de bewustwording omtrent het geld echt op gang begint te komen blijkt o.a. het feit dat in november 2010 ongeveer 50.000 Ieren de straat zijn op gegaan om te protesteren i.v.m. de leningen van Europa en de I.M.F. van 85 miljard Euro aan Ierland met een rente van 5,8%. Dit kost deze arme Ieren nog eens bijna 5 miljard aan rente per jaar! Zo stuur je ze toch helemaal de armoede in. Als je ze echt wilt helpen moet dit vrijwel renteloos gebeuren lijkt mij, in ieder geval beslist niet meer dan 1% per jaar. Een zelfde soort verhaal geldt natuurlijk ook voor Griekenland.
Dat de bewustwording nu in een versnelling beland blijkt uit de snelle groei van de occupy-beweging vanaf de zomer 2011. (zie onder het kopje “nieuw” op de website www.wijwordenwakker.org)
Er ontstaan gelukkig ook nieuwe praktische ideeën om de verschillen tussen arm en rijk te verkleinen. Een voorbeeld is de Robinhoodtax. Het blijkt dat met slechts 0,05 % belasting op financiële transacties je alleen al in Europa zo’n 200 miljoen euro kunt opbrengen. Met dit geld kunnen we krachtig optreden tegen armoede en klimaatverandering.
Het zou fijn zijn wanneer je de petitie tekent op www.robinhoodtax.nl. Bijna alle eurolanden zijn voor, alleen Nederland loopt nog wat achter.]